Jakie są obecnie największe problemy medycyny paliatywnej?

W medycynie paliatywnej od lat mówiło się o niedofinansowaniu lub ograniczeniu 
dostępności świadczeń.  Od stycznia 2017 roku weszły nowe taryfy finansowania świadczeń z medycyny paliatywnej. Nadal pozostaje wiele kwestii do pilnego rozwiązania, np. problem kolejek do hospicjów – w niektórych województwach chorzy czekają nawet 4 miesiące. Ta tendencja będzie się nasilać z uwagi na przestarzałe metody kwalifikacji pacjentów, starzenie się społeczeństwa oraz wzrost zachorowalności na nowotwory i inne postępujące nieuleczalne choroby. Obecnie, rocznie umiera około 380 tysięcy osób, z czego na choroby przewlekłe około 320 tysięcy, a z powodu nowotworów – około 95 tysięcy. Coraz większa liczba pacjentów będzie wymagała opieki paliatywnej – tylko czy starczy pieniędzy i specjalistów?

Jakie wyzwania stoją zatem obecnie przed opieką paliatywną?

Po pierwsze, dalsze zmiany związane z finansowaniem – w tym wprowadzenie możliwości sumowania procedur do wartości osobodnia (takich jak np. przetaczanie krwi i preparatów krwiopochodnych, podawanie bisfosfonianów, zakładanie PEG, zabiegowe metody leczenia bólu i inne). Planowane zmiany poprawiłyby jakość obsługi pacjenta oraz obniżyłyby koszty transportu na inne oddziały. Widzę także konieczność zmiany sposobu kwalifikowania do opieki paliatywnej. Potrzebne jest wprowadzenie systemu opartego na potrzebach konkretnego pacjenta, a nie na rozpoznaniach chorobowych, a także stopniowe odchodzenie od listy schorzeń, które kwalifikują chorego do objęcia opieką paliatywną. Kryterium przyjęcia pacjenta do opieki paliatywnej powinno opierać się na objawach wynikających z postepujacej zagrażającej życiu choroby (karta objawów, intensywność objawów), a nie konkretne schorzenie.

Rok 2017 przyniósł nowe taryfy wyceny świadczeń – i co dalej?

Zgodnie z zapowiedziami resortu zdrowia, od początku roku obowiązują nowe taryfy świadczeń z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej. Cena za osobodzień w oddziale medycyny paliatywnej lub w hospicjum stacjonarnym wynosi 342,76 złotych, a cena za poradę w poradni powinna wynosić 56,19 złotych. Tymczasem jedynie w siedmiu województwach nakłady pokrywają się z tymi oczekiwanymi.

A co z limitowaniem świadczeń?

To również istotna kwestia. Nadal aktualnym postulatem jest odejście od limitowania świadczeń. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pacjenci mają prawo do leczenia bólu. Szczególną grupą są pacjenci wymagający opieki paliatywnej, którzy powinni mieć prawo do natychmiastowej, nielimitowanej opieki zdrowotnej. Środowisko od lat postuluje zniesienie limitów na świadczenia – na ten moment polskie przepisy gwarantują prawo pacjenta do umierania w spokoju i godności. Trudno je zapewnić z uwagi na limity określone w umowie z NFZ w przypadku pacjentów kierowanych do placówek opieki paliatywnej. To właśnie limitowanie świadczeń sprawia, że tworzą się kolejki osób oczekujących na miejsca w hospicjach domowych i stacjonarnych. Niestety nie są one publikowane przez NFZ w Ogólnopolskim Informatorze o Czasie Oczekiwania na Świadczenia Medyczne. Nie wszyscy pacjenci otrzymują odpowiednie leczenie we właściwym czasie i niestety niektórzy chorzy „umierają w kolejce oczekujących do hospicjum”, co można uznać za  nieludzkie traktowaniem człowieka wymagającego natychmiast pomocy i leczenia.

Czy dostępność opieki paliatywnej jest zróżnicowana w zależności od województwa?

Niestety tak, największy problem dotyczy opieki stacjonarnej. Według opinii Europejskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej z 2011 roku, na 1 milion mieszkańców powinno przypadać co najmniej 100 łóżek opieki paliatywnej. A jak jest w Polsce? Najbardziej dramatyczna sytuacja jest w województwie zachodniopomorskim, gdzie na 1 mln mieszkańców jest tylko 26 łóżek, łódzkim (38), mazowieckim (47) czy lubuskim (54) (dane z 2016 roku). Są to wartości poniżej bezpiecznego progu potrzeb. W 2016 roku według danych NFZ – najniższe nakłady w przeliczeniu na jednego mieszkańca były w województwie zachodniopomorskim, mazowieckim, lubelskim i łódzkim. Tymczasem zupełnie inaczej jest w województwie kujawsko-pomorskim, świętokrzyskim, podkarpackim i wielkopolskim, gdzie  finansowanie jest znacznie wyższe. Podniesienie dostępności  w całej Polsce  powinno być jednym z celów na najbliższe lata.

Jakie jeszcze zmiany powinno się wprowadzić, by ulepszyć jakość opieki paliatywnej w Polsce?

Po pierwsze, należy postawić na wczesne włączanie do opieki paliatywnej pacjentów onkologicznych wymagających leczenie objawowego równolegle z przyczynowym. Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych, działanie takie obniża całkowite koszty leczenia pacjentów onkologicznych o ponad 20%. Po drugie, istotne jest rozwinięcie sieci placówek medycyny paliatywnej i leczenia wspomagającego, gdyż 130 poradni istniejących obecnie nie zabezpiecza potrzeb w zakresie obsługi pacjentów. Docelowo taka poradnia, powinna funkcjonować w każdym powiecie. Po trzecie, warto rozważyć wprowadzenie do koszyka świadczeń gwarantowanych nowych form opieki – takich jak dzienny ośrodek opieki paliatywnej.

Dziękuję za rozmowę!

Forum Medycyny Paliatywnej 2017

Druga edycja konferencji FORUM MEDYCYNY PALIATYWNEJ. Wydarzenie odbyło pod patronatem Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Eksperci dyskutowali o „wyzwaniach medycyny paliatywnej i opieki hospicyjnej”. i jest doskonałą okazją do analizy tej wrażliwej społecznie dziedziny medycyny. Poruszane podczas spotkania zagadnienia są istotne nie tylko z punktu widzenia środowiska lekarskiego ale przede wszystkim pacjentów i ich rodzin. Dotyczą przede wszystkim takich kwestii jak: finansowanie opieki paliatywnej, , propozycje zmian ułatwiających funkcjonowanie opieki paliatywnej oraz zwiększenia jej dostępności.